Việc sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Quản lý thuế đang trở thành tâm điểm thảo luận tại Quốc hội khi hàng triệu hộ và cá nhân kinh doanh chuẩn bị bước vào giai đoạn áp dụng chính sách thuế mới từ năm 2026. Ngưỡng doanh thu chịu thuế — hiện được đề xuất nâng từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng/năm — bị nhiều đại biểu cho rằng vẫn quá thấp, không phản ánh đúng thực tế kinh doanh và tạo ra sự chênh lệch lớn so với người làm công ăn lương. Những ý kiến trái chiều cho thấy chính sách thuế sắp tới cần được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo công bằng và không làm tăng gánh nặng cho nhóm đối tượng vốn đã chịu nhiều áp lực thị trường.
Bối cảnh thảo luận về Luật Thuế sửa đổi
Trong phiên thảo luận chiều 19/11 về hai dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi) và Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội đã đưa ra các ý kiến phản biện và đề xuất liên quan đến chính sách thuế mới áp dụng cho hộ và cá nhân kinh doanh từ năm 2026. Đây là giai đoạn chuyển đổi quan trọng khi thuế khoán dự kiến bị xóa bỏ, kéo theo nhiều thay đổi trong cách tính thuế và ngưỡng doanh thu chịu thuế.
Ý kiến từ các đại biểu tại phiên thảo luận ngày 19/11
Các đại biểu đều bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến việc áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp trên doanh thu đối với hộ kinh doanh, thay cho phương pháp khoán hiện nay. Nhiều ý kiến cho rằng cách tính này tiềm ẩn rủi ro gây thiệt thòi cho các hộ nhỏ lẻ, bởi họ phải nộp thuế ngay cả khi lợi nhuận thực tế rất thấp hoặc không có lãi. Một số đại biểu nêu rõ sự bất cập khi hộ kinh doanh không được hưởng giảm trừ gia cảnh như người lao động có thu nhập từ tiền lương, khiến nghĩa vụ thuế trở nên nặng nề và thiếu công bằng.
Đề xuất nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế từ 100 triệu lên 200 triệu đồng
Trong dự thảo mới nhất của Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng doanh thu phải nộp thuế của hộ, cá nhân kinh doanh lên trên 200 triệu đồng/năm, thay cho mức 100 triệu đồng đang áp dụng. Ngưỡng này dự kiến triển khai từ năm 2026 nhằm giảm gánh nặng cho nhóm hộ kinh doanh nhỏ.
Tuy nhiên, nhiều đại biểu đánh giá mức 200 triệu đồng vẫn quá thấp khi so với chi phí hoạt động thực tế và tỷ suất lợi nhuận của phần lớn ngành nghề, đồng thời chưa đảm bảo sự công bằng khi so sánh với mức giảm trừ gia cảnh dành cho người lao động hưởng lương.
Đề xuất nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế lên tối thiểu 1,5 tỷ đồng
Trong phiên thảo luận về Luật Thuế sửa đổi, nhiều đại biểu Quốc hội nhận định rằng mức doanh thu 100–200 triệu đồng/năm để xác định ngưỡng chịu thuế đã không còn phù hợp với thực tế. Trong bối cảnh chi phí sinh hoạt và vận hành tăng cao, việc điều chỉnh lại ngưỡng chịu thuế là cần thiết nhằm phản ánh đúng thu nhập thực tế của hộ kinh doanh và đảm bảo công bằng trong chính sách thuế.
Lập luận của đại biểu Hoàng Văn Cường về doanh thu và lợi nhuận thực tế
Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng doanh thu không phải là thước đo chính xác của thu nhập. Với những hộ kinh doanh có chi phí vật liệu đầu vào lớn như tạp hóa hoặc bán lẻ hàng thiết yếu, doanh thu có thể ở mức rất cao nhưng lợi nhuận thực tế lại thấp. Nếu tiếp tục áp dụng ngưỡng doanh thu quá thấp, nhiều hộ kinh doanh có lợi nhuận thấp nhưng doanh thu cao sẽ phải chịu thuế không hợp lý. Vì vậy, đại biểu đề xuất nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế lên tối thiểu 1,5 tỷ đồng/năm.
Ngưỡng đề xuất với hộ kinh doanh dịch vụ không tốn chi phí vật liệu
Đối với các ngành nghề dịch vụ — nơi chi phí vật liệu hầu như không đáng kể — đại biểu Cường đề xuất áp dụng ngưỡng thuế khác biệt, có thể cao hơn. Mục tiêu là đảm bảo chỉ những hộ kinh doanh dịch vụ có thu nhập thực sự cao mới phải nộp thuế, tránh trường hợp người làm dịch vụ nhỏ lẻ bị đánh thuế một cách thiếu hợp lý.
Các nhóm hộ kinh doanh khác và mức doanh thu khởi điểm từ 1 tỷ đồng
Với các nhóm hộ kinh doanh còn lại có mức chi phí trung bình, đại biểu đề xuất áp dụng mức doanh thu khởi điểm từ 1 tỷ đồng/năm để tính thuế. Điều này nhằm cân đối khả năng chi trả của hộ kinh doanh với nghĩa vụ thuế, đồng thời phù hợp với mức tăng của chi phí đầu vào trong những năm gần đây.
Những bất cập trong phương pháp tính thuế với hộ kinh doanh nhỏ
Việc chuyển đổi chính sách thuế sang phương pháp tính theo doanh thu thực tế được kỳ vọng mang lại minh bạch và công bằng hơn. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng cách tính này đang tạo ra những gánh nặng đáng kể đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Khi doanh thu được xem là căn cứ duy nhất để xác định nghĩa vụ thuế, các yếu tố như chi phí đầu vào, mức sinh lời từng ngành nghề và biến động thị trường lại không được phản ánh đầy đủ.
Bất lợi khi chuyển từ thuế khoán sang tính thuế theo doanh thu thực tế
Trong phương pháp thuế khoán trước đây, hộ kinh doanh được tính toán mức thuế dựa trên đặc thù ngành nghề và quy mô thực tế. Tuy nhiên, khi chuyển sang tính thuế theo doanh thu thực thu, nhiều hộ phản ánh rằng họ phải nộp thuế ngay cả trong thời điểm doanh thu cao nhưng lợi nhuận thấp hoặc bằng 0. Điều này đặc biệt bất lợi đối với các ngành có chi phí đầu vào lớn như tạp hóa, đồ uống, hàng tiêu dùng, nơi tỷ suất lợi nhuận thực tế rất thấp.
So sánh với người làm công ăn lương và vấn đề giảm trừ gia cảnh
Nhiều đại biểu Quốc hội nhấn mạnh sự thiếu công bằng khi hộ kinh doanh nhỏ không được áp dụng giảm trừ gia cảnh — quyền lợi mà người làm công ăn lương được hưởng. Điều này dẫn đến nghịch lý: hai người có thu nhập như nhau, nhưng hộ kinh doanh phải đóng thuế cao hơn. Việc không tính đến hoàn cảnh gia đình hoặc các khoản chi phí sinh hoạt thiết yếu khiến gánh nặng thuế trở nên nặng nề và thiếu hợp lý.
Các đề xuất về điều chỉnh thuế suất và ngưỡng doanh thu hợp lý
Để đảm bảo công bằng và phù hợp với thực tế thị trường, nhiều ý kiến đề xuất cần phân loại ngành nghề rõ ràng, đồng thời áp dụng thuế suất theo mức sinh lời của từng lĩnh vực. Ngoài ra, việc nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế lên các mức như 1 tỷ, 1,5 tỷ hoặc thậm chí cao hơn là cần thiết để phản ánh đúng thu nhập của hộ kinh doanh và giảm bớt áp lực tài chính cho nhóm đối tượng nhỏ lẻ. Một số đại biểu cũng kiến nghị nghiên cứu cơ chế giảm trừ phù hợp cho hộ kinh doanh tương tự người làm công ăn lương, nhằm tạo sự công bằng trong chính sách thuế.
Nguy cơ thiệt thòi cho hộ và cá nhân kinh doanh
Trong bối cảnh sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Quản lý thuế, nhiều ý kiến cho rằng các hộ và cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ đang đứng trước nguy cơ chịu gánh nặng thuế lớn hơn so với khả năng thu nhập thực tế. Dù mục tiêu của chính sách mới là minh bạch và công bằng, nhưng nếu không đánh giá sát sao đặc thù từng nhóm ngành nghề, việc áp dụng ngưỡng doanh thu và phương pháp tính thuế mới có thể dẫn đến nhiều thiệt thòi không đáng có.
Tính toán lợi nhuận thực tế với ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng
Với ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm theo dự thảo, nhiều hộ kinh doanh cho biết con số này không phản ánh đúng lợi nhuận thực tế của họ. Trong nhiều ngành nghề có chi phí đầu vào lớn như bán tạp hóa, kinh doanh quán ăn nhỏ, doanh thu tuy cao nhưng phần lợi nhuận chỉ chiếm 5–10%. Điều này dẫn đến tình trạng người kinh doanh phải nộp thuế dù thu nhập thực cao hơn rất ít so với mức chi tiêu cơ bản của một hộ gia đình.
Chênh lệch lớn so với mức giảm trừ thuế của người lao động hưởng lương
Sự bất hợp lý trở nên rõ rệt hơn khi so sánh với người lao động hưởng lương, vốn được giảm trừ gia cảnh 11 triệu đồng/tháng cho bản thân và thêm 4,4 triệu cho mỗi người phụ thuộc. Trong khi đó, hộ kinh doanh — dù có thu nhập tương đương hoặc thấp hơn — lại không được áp dụng bất kỳ khoản giảm trừ nào. Điều này dẫn đến sự chênh lệch lớn trong nghĩa vụ thuế giữa hai nhóm người có cùng mức sống và nhu cầu chi tiêu.
Doanh thu tăng khi bỏ thuế khoán và rủi ro tăng gánh nặng thuế
Khi bỏ cơ chế thuế khoán và chuyển sang tính thuế theo doanh thu thực tế, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng con số doanh thu kê khai có thể tăng mạnh do phải áp dụng hóa đơn điện tử, ghi nhận đầy đủ mọi giao dịch. Việc doanh thu tăng về mặt số liệu nhưng lợi nhuận thực tế không đổi sẽ khiến các hộ kinh doanh rơi vào diện phải nộp thuế nhiều hơn, tạo áp lực tài chính và nguy cơ khiến các hộ nhỏ lẻ thu hẹp hoạt động hoặc bỏ kinh doanh.
Quan điểm của Bộ Tài chính và hướng điều chỉnh chính sách
Bộ Tài chính ghi nhận những ý kiến phản biện mạnh mẽ từ các đại biểu Quốc hội về sự bất cập trong quy định ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh. Những ý kiến này cho thấy sự cần thiết phải rà soát lại toàn bộ cơ chế thuế mới để đảm bảo sự công bằng giữa các nhóm đối tượng nộp thuế, nhất là khi chính sách mới sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu hộ kinh doanh từ năm 2026.
Nhìn nhận về sự bất bình đẳng giữa hộ kinh doanh và người làm công ăn lương
Bộ Tài chính đồng tình rằng đang tồn tại sự chênh lệch đáng kể trong cách áp dụng ngưỡng thu nhập chịu thuế giữa hộ kinh doanh và người làm công ăn lương. Trong khi người lao động được hưởng các khoản giảm trừ gia cảnh, hộ kinh doanh lại phải đóng thuế ngay từ đồng doanh thu vượt ngưỡng, bất kể lợi nhuận thực tế thấp đến đâu. Bộ trưởng Tài chính thừa nhận điều này vô hình trung tạo ra sự bất bình đẳng mà luật sửa đổi cần giải quyết.
Bộ Tài chính sẽ tính toán lại ngưỡng doanh thu chịu thuế
Trước những phân tích cụ thể từ các đại biểu, Bộ Tài chính cho biết sẽ rà soát lại toàn bộ phương án tính thuế và đặc biệt là ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh. Việc điều chỉnh nhằm đảm bảo người kinh doanh nhỏ lẻ không cảm thấy bị thiệt thòi so với người làm công ăn lương, đồng thời bảo đảm chính sách thuế phù hợp với thực tiễn hoạt động sản xuất – kinh doanh.
Cam kết đảm bảo tính công bằng khi áp dụng từ năm 2026
Bộ trưởng Tài chính khẳng định chính sách thuế mới khi áp dụng từ năm 2026 phải đảm bảo tính công bằng giữa các nhóm người nộp thuế và không làm tăng gánh nặng tài chính cho hộ kinh doanh nhỏ. Bộ sẽ tiếp thu đầy đủ ý kiến từ Quốc hội và làm rõ các nguyên tắc tính thuế để hạn chế tối đa những bất cập, đảm bảo tính minh bạch, hợp lý và công bằng cho toàn bộ hệ thống thuế.
Những tranh luận tại nghị trường cho thấy việc xác định ngưỡng doanh thu chịu thuế không chỉ là câu chuyện kỹ thuật, mà còn liên quan trực tiếp đến sự công bằng trong hệ thống thuế và sự ổn định của cộng đồng kinh doanh nhỏ lẻ trên cả nước. Với cam kết của Bộ Tài chính về việc tiếp tục rà soát và điều chỉnh, kỳ vọng rằng chính sách thuế áp dụng từ năm 2026 sẽ phản ánh đúng thực tế lợi nhuận, đảm bảo bình đẳng giữa người kinh doanh và người làm công ăn lương, đồng thời tạo môi trường thuận lợi để các hộ kinh doanh yên tâm hoạt động và phát triển bền vững.
Nguồn: https://znews.vn/de-xuat-ho-kinh-doanh-thu-tren-1-5-tynam-moi-phai-nop-thue-post1602789.html
